فن آکسیال یا فن سانتریفیوژ یک دو راهی رایج برای کسانی است که به دنبال یک سیستم تهویه‌ی مناسب برای کارخانه جات، ساختمان‌های تجاری و مسکونی می‌گردند. اگرچه هر دو این فن‌ها یک هدف مشترک دارند اما طریقه‌ی رسیدن آن‌ها به هدفشان کاملاً متفاوت است. برای این که بتوانید بهترین محصول را برای خود انتخاب کنید ضمن آشنایی با انواع فن در سیستم‌های تهویه ، تفاوت عملکردی آن‌ها را نیز مقایسه نمایید. در ادامه به تشریح این تفاوت‌ها و در نهایت ارزیابی این که کدام نمونه بهتر است خواهیم پرداخت.
تفاوت کلی ساختار فن آکسیال با سانتریفیوژ
در فن‌های محوری (آکسیال) اگر امتداد شفت پروانه را تصور کنیم یک محور ایجاد می‌شود. چرخش پروانه و در نتیجه ورود و خروج هوا نیز در راستای همین محور صورت می‌گیرد. اما در فن‌های گریز از مرکز (سانتریفیوژ) چنین نیست. سانتریفیوژها با کمک نیروی گریز از مرکز هوا را از یک سمت به داخل دستگاه می‌کشند و بعد با تغییر زاویه‌ی جریان، هوا را از دریچه‌ی خروجی به بیرون می‌دمند. این تغییر زاویه یا چرخش نیرویی به جریان خروجی می‌دهد که به سبب آن فشار بیشتری ایجاد می‌گردد.
بنابراین در فن‌های گریز از مرکز خروجی و ورودی هوا نسبت به هم زاویه دارند در حالی که ورودی و خروجی فن‌های محوری در یک راستا هستند.
فن آکسیال چگونه کار می‌کند؟
پنکه‌های سقفی بهترین مثال برای درک عملکرد فن‌های آکسیال هستند. میله‌ای که پنکه به آن آویز است را محور در نظر بگیرید، هوا به موازات آن حرکت می‌کند و پس از رسیدن به تیغه‌های پروانه به چرخش و سپس به سمت پایین به حرکت در می‌آید.
این فن‌ها به انرژی کمی نیاز دارند و قادرند هوا را با سرعت نسبتا زیادی حرکت دهند.
فن سانتریفیوژ چگونه کار می‌کند؟
پروانه‌های موجود در فن سانتریفیوژ در یک استوانه قرار می‌گیرند. زاویه‌ی ورود و خروج هوا 90 درجه می‌باشد. فشار و ثبات جریان هوا در این فن‌ها بیشتر از نمونه‌های آکسیال است. فن‌های گریز از مرکز برای تأمین انرژی خود فقط به یک ورودی برق نیاز دارند.
مزایای فن‌های محوری و گریز از مرکز
برای انتخاب فن آکسیال یا فن سانتریفیوژ لازم است که با مزایای هر کدام از این فن‌ها به شکل مقایسه‌ای آشنا گردید:
مزایای فن‌های آکسیال
- دارای فشار دینامیکی بالاتر
- دارای سرعت عمل بالاتر
- بهره‌مندی از سرعت محیطی بالاتر
- نیاز به انرژی کمتر به هنگام کار
- امکان جا به جایی حجم بیشتری از هوا یا گاز
- کوچک‌ترند
- وزن کمتری دارند
- فشار جریان هوا در بخش خروجی کمتر است
مزایای فن‌های سانتریفیوژ
- نیاز به انرژی بیشتر
- مناسب کار در محیط‌های سخت
- بادوام و دارای مقاومت بالا
- ایجاد جریان هوا با فشار زیاد
- انتقال حجم کمی از هوا
- نیاز به قدرت بیشتر در فرایند کاری
- کانال کشی میزان بهره‌وری از این فن‌ها را افزایش می‌دهد
کانال کشی در کدام سیستم تهویه بهتر است، فن آکسیال یا فن سانتریفیوژ؟
به طور کلی می‌توان گفت که فن‌های آکسیال نیازی به کانال کشی ندارند، چرا که بدون حضور کانال‌ها هم قادرند حجم زیادی از هوا را جا به جا کنند. اما غالبا فن‌های گریز از مرکز (به طور مثال سانتریفیوژ خمیده به جلو) بدون کانال کشی عملا هیچ فایده‌ای ندارند. بنابراین اول از همه باید مشخص نمایید که آیا ساختمان مورد نظرتان فضایی برای نصب کانال دارد یا نه، اگر داشت با کانال کشی به یک تهویه‌ی مطبوع‌تری دست خواهید یافت.
مقاومت گاز در برابر فن، از جمله دلایلی است که فن‌های آکسیال در سیستم‌های کانال کشی شده استفاده نمی‌شوند. اما کماکان محصولاتی مانند هواکش کانالی و جت فن آکسیال نیز وجود دارند که به دو صورت کانالی و بدون کانال قابل بهره‌برداری می‌باشند
فن آکسیال یا فن سانتریفیوژ، کدام بهتر است؟
پاسخ به این سوال کار چندان راحتی نیست و در واقع پاسخ قاطع و درستی هم وجود ندارد. اگرچه این فن‌ها تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند اما به معنای ارجحیت یک نمونه بر نمونه‌های دیگر در تمامی موقعیت‌ها و مکان‌ها نیست. گاهی این سوال می‌تواند منجر به گمراهی افراد به هنگام انتخاب و خرید شود. لذا در وهله‌ی نخست بایستی کلیه‌ی مقاصد، اهداف و ویژگی‌های محیط مورد نظرتان را مشخص و سپس نسبت به خرید یک نمونه اقدام نمایید.
فن ترکیبی
تا کنون بیشتر به این موضوع پرداختیم که کدام یک از فن آکسیال یا فن سانتریفیوژ بهترند. اما سیستم‌های ترکیبی راندمان فوق العاده بالاتری دارند و هوای محیط را به شیوه مؤثرتری تهویه می‌نمایند. در واقع زمانی که هر دو نوع فن آکسیال و سانتریفیوژ مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- جریان ورودی هوا افزایش می‌یابد (مزیت فن آکسیال)
- و جریان خروجی پر قدرت می‌گردد (مزیت فن سانتریفیوژ).
انواع اتصالات در فن‌ها
اتصال پروانه به موتور در فن‌ها به سه شکل مستقیم، پولی تسمه و کوپلینگ می‌باشد:
اتصال مستقیم
در این نوع اتصال شفت بدون هیچ واسطه‌ای و به شکل مستقیم به پروانه متصل می‌گردد. رابطه‌ای که در پنکه‌های سقفی و خانگی نیز دیده می‌شود.
- هواکش سقفی آکسیال
- سانتریفیوژ بکوارد تک ورودی اتصال مستقیم
- هواکش مولتی و مولتی وینگ آکسیال
اتصال تسمه‌ای
در این نوع اتصالات هم پروانه و هم شفت، پولی دارند و یک تسمه، آن‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند. به همین علت به عنوان اتصال پولی تسمه نیز شناخته می‌شوند. مزیت اتصال مذکور این است که می‌توان الکتروموتور را جدا و با فاصله از پروانه قرار داد.
اتصال کوپلینگ
در این اتصال شفت با کوپلینگ به پروانه متصل می‌شود.
- سانتریفیوژ بکوارد تک ورودی اتصال کوپلینگی
چند داده‌ی کلیدی برای انتخاب یک نمونه فن مناسب
- وزن
- سرعت عملیاتی
- صدای تولیدی
- نیاز یا عدم نیاز به کانال کشی
- نیاز به وجود فاصله میان موتور و پروانه
توجه داشته باشید که برای مصارف خانگی معمولا نمونه‌های آکسیال ترجیح داده می‌شوند. از این بابت که صدای کمتری تولید می‌کنند و مصرف برقشان کمتر است
تفاوت فن آکسیال با سانتریفیوژ
انتخاب نوع سیستم تهویه با کمک متخصصان
یکی از گلایه‌های متقاضیان سیستم‌های تهویه مطبوع و تهویه صنعتی خریداران فن‌ها، این است که نکات بسیار زیادی برای بررسی وجود دارد که مدیریت و کنترل آن‌ها دشوار است. کوییک فن سال‌هاست که در حوزه تولید فن‌ها و طراحی انواع سیستم‌های سرمایشی، گرمایشی، تهویه‌ای و لوازم جانبی فعالیت می‌کند. این مجموعه به مشتریان خود خدمات مشاوره‌ای رایگانی را ارائه می‌دهد و ضمن محدود کردن انتخاب‌ها و تشریح ویژگی‌های هر کدام، افراد را از سردرگمی در می‌آورد