در فصل‌های سرد سال، اگر سیستم تهویه صنعتی شما همچنان هوای سرد تولید می‌کند، احتمالاً زمان آن رسیده که تبدیل سرمایش به گرمایش هواساز را به‌درستی انجام دهید. در بسیاری از محیط‌های صنعتی، اداری یا تجاری، عملکرد صحیح هواساز نقش تعیین‌کننده‌ای در آسایش کارکنان، سلامت تجهیزات و بهینه‌سازی مصرف انرژی دارد. اما این تغییر فصل چطور انجام می‌شود؟ چه نکاتی را باید هنگام این تنظیمات در نظر گرفت؟ و آیا همه هواسازها یکسان عمل می‌کنند؟ این مقاله دقیقاً برای پاسخ به همین سؤالات نوشته شده است.
چرا تبدیل سرمایش به گرمایش هواساز اهمیت دارد؟
در شرایطی که دمای هوا رو به کاهش می‌رود، استفاده از سیستم سرمایشی نه تنها غیرضروری بلکه گاه مضر نیز هست. اگر تغییر حالت هواساز به موقع انجام نشود:
- مصرف انرژی به‌طور غیرمنطقی افزایش پیدا می‌کند
- راحتی افراد حاضر در محیط کاهش می‌یابد
- سیستم تهویه ممکن است دچار استهلاک زودهنگام شود
در حقیقت، تنظیم درست فصل هواساز یکی از ابتدایی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین اقدامات برای نگهداری از سیستم‌های HVAC در محیط‌های صنعتی است.
هواساز چگونه کار می‌کند؟
برای درک بهتر موضوع، ابتدا لازم است کمی با ساختار کلی هواساز آشنا شویم. هواساز (Air Handling Unit یا AHU) دستگاهی است که هوا را فیلتر، تنظیم دما و رطوبت کرده و به فضاهای مختلف توزیع می‌کند. بسته به فصل، می‌توان آن را در حالت سرمایشی یا گرمایشی تنظیم کرد.
اجزای اصلی هواساز:
- فن یا بلوور
- کویل‌های سرمایش و گرمایش (با آب یا مبرد)
- فیلترهای هوا
- دمپرهای تنظیم هوای تازه و برگشتی
- کنترلر دیجیتال یا پنل دستی
چه زمانی باید سرمایش را به گرمایش تبدیل کنیم؟
معمولاً در اواخر تابستان یا اوایل پاییز، بسته به منطقه جغرافیایی، باید تنظیمات هواساز برای تغییر فصل انجام شود. این زمان‌بندی بسته به نوع ساختمان، الگوی کاری و شرایط اقلیمی متفاوت است، اما یک قاعده کلی وجود دارد:
هر زمان میانگین دمای شبانه‌روز کمتر از ۱۸ درجه سانتی‌گراد شد، زمان خوبی برای تبدیل سرمایش به گرمایش است.
مراحل تبدیل سرمایش به گرمایش هواساز
در ادامه مراحل کلی تنظیم سیستم برای فصل سرد را مشاهده می‌کنید:
1. بررسی وضعیت فعلی سیستم
- مطمئن شوید سیستم در حالت خاموش است
- بررسی کنید که آخرین سرویس هواساز چه زمانی انجام شده است
- وضعیت کویل‌های سرمایش و گرمایش را بازبینی کنید
2. تغییر تنظیمات کنترلر
- وارد پنل دیجیتال یا ترموستات شوید
- حالت عملکرد را از Cooling به Heating تغییر دهید
- دمای مطلوب برای زمستان (مثلاً ۲۱ تا ۲۳ درجه) را تنظیم کنید
3. چک کردن کویل گرمایشی
- اگر سیستم شما دارای کویل آب‌گرم است، مسیر ورود آب باید باز باشد
- در صورت استفاده از کویل برقی، مصرف برق و سلامت ترمینال‌ها را بررسی کنید
- از عدم نشتی یا انسداد در کویل مطمئن شوید
4. تست نهایی سیستم
- سیستم را روشن کرده و عملکرد گرمایشی را تست کنید
- دمای خروجی هوا را اندازه‌گیری کرده و با تنظیمات مقایسه کنید
- مطمئن شوید فن‌ها و دمپرها به‌درستی عمل می‌کنند
مقایسه دو نوع سیستم گرمایش در هواسازها
| ویژگی‌ها | کویل آب‌گرم (Hot Water Coil) | کویل برقی (Electric Heater Coil) |
|---|---|---|
| منبع انرژی | دیگ آب‌گرم یا بویلر | برق |
| هزینه نصب اولیه | بیشتر | کمتر |
| هزینه مصرف انرژی | کمتر (نسبت به برق) | بیشتر |
| سرعت پاسخ‌دهی | معمولی | بالا |
| نیاز به نگهداری | بیشتر | کمتر |
نکات کلیدی در تغییر فصل هواساز
- قبل از هر اقدامی، دفترچه راهنمای دستگاه را مطالعه کنید
- از سرویس‌کار مجرب برای موارد حساس استفاده کنید
- فیلترهای هوا را تعویض یا تمیز کنید
- در هواسازهای دارای BMS (سیستم مدیریت هوشمند ساختمان)، تغییر فصل ممکن است خودکار انجام شود
راهنمای سریع برای اپراتورها (شماره‌گذاری شده)
1. آماده‌سازی برای زمستان
- خاموش کردن سیستم
- بررسی سلامت کلی قطعات
- تمیزکاری کویل‌ها و فیلترها
- تغییر تنظیمات به حالت گرمایش
- تست عملکرد و بازبینی نهایی
2. تنظیم دستی در دستگاه‌های فاقد کنترلر دیجیتال
- باز کردن درب پنل تنظیمات
- جابه‌جایی شیر سه‌راهه یا دمپر دستی
- تنظیم شیرهای ورودی آب‌گرم یا المنت برقی
- بستن پنل و تست عملکرد
تجربه‌ای از میدان عمل: چه زمانی بهتر است سیستم را بازطراحی کنید؟
یکی از مشتریان صنعتی ما در منطقه‌ای با زمستان سرد و تابستان نسبتاً گرم، سال‌ها از یک هواساز قدیمی با کویل آب‌گرم استفاده می‌کرد. اما با افزایش قیمت گاز و نیاز به پاسخ‌دهی سریع‌تر، تصمیم گرفتند سیستم را با یک کویل برقی و کنترلر هوشمند جایگزین کنند. نتیجه؟ مصرف انرژی ۱۵٪ کاهش یافت و رضایت کارکنان به‌شکل چشمگیری بالا رفت.
جمع‌بندی: چرا این کار را جدی بگیریم؟
تبدیل سرمایش به گرمایش هواساز اقدامی ساده اما حیاتی برای سلامت سیستم تهویه و آسایش فضای داخلی است. اگر به‌درستی انجام نشود، نه‌تنها انرژی هدر می‌رود بلکه ممکن است هزینه‌های تعمیرات یا شکایات کاربران افزایش یابد. پس به‌جای نادیده گرفتن این فرآیند فصلی، آن را به‌عنوان بخشی از نگهداری منظم سیستم‌های تهویه در نظر بگیرید.
نظر شما چیست؟
آیا تا به حال تجربه تنظیم فصلی هواساز را داشته‌اید؟ در صورت تمایل، تجربیات یا سؤالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید؛ خوشحال می‌شویم پاسخ دهیم.